Direct naar artikelinhoud
Review

Niet eerder verpakte Maxim Februari zijn boodschap zo geestig als in Klont

Briljante roman van Maxim Februari over hoe mens te zijn in een 'gedataficeerde' wereld. Niet eerder verpakte hij zijn zoektocht zo geestig, sprankelend en veelzijdig.

Boek (fictie) - Klont

Volgens de jonge intellectueel Alexei Krups wordt de wereld bedreigd door een klont. De klont is een soort tumor van data, die losgebroken is uit het digitale universum en autonoom opereert. De wereld 'dataficeert', waarschuwt de favoriet van het lezingencircuit, we laten steeds meer over aan machines en robots die op basis van gegevens beslissingen nemen. En niemand heeft nog de controle.

Klont - Maxim Februari

Fictie
Prometheus, 272 pagina's € 19,99

Krups is een van de hoofdpersonen in Klont, de briljante roman van Maxim Februari. Hoe mens te zijn in een wereld die in toenemende mate bestuurd wordt door data, is een vraag die Februari al langer onderzoekt in columns en lezingen. Maar niet eerder verpakte hij zijn zoektocht zo geestig, sprankelend en veelzijdig als in zijn nieuwe roman, die tien jaar na De literaire kring is verschenen.

Er is ook nog Bodo Klein, data-expert bij het ministerie van veiligheid. Hij krijgt de klus om uit te zoeken of Krups' verhaal waar is. De bedachtzame, cerebrale Klein, in alles de tegenhanger van Krups, ontdekt dat deze creatief is geweest met copy-paste. Krups verdwijnt van het toneel.

Waarom hechten we nog zoveel waarde aan originaliteit in het internettijdperk?

En toch blijf je verontrust achter. In de roman is de orde hersteld, de onheilsprofeet was maar een charlatan. Waarom hechten we nog zoveel waarde aan originaliteit in het internettijdperk - wat doet het af aan de boodschap? Ondertussen begrijpen we de abstracte waarheid achter de klont: het is geen sci-fi-achtige muiterij van data. De wolk van gegevens vormt een uitdijende kloon van de werkelijkheid. De tastbare wereld krimpt, de digitale wereld groeit. Op die afgeleide van de wereld zijn we gaan vertrouwen.

Met een zekere tederheid richt Februari zijn schrijversoog dan ook op de tastbare wereld, de natuur, het leven. Zoals er steeds een 'vage lust' in de lucht hangt tussen Bodo en zijn van hem vervreemde vrouw. 'Bodo Klein hield van zijn vrouw. Maar hij kende haar niet. Niet wezenlijk. In dit tijdperk van transparantie was dat misschien nog wel het grootste wonder.'

Zonder opdringerig te zijn, heeft Klont nog een andere boodschap. Krups vertelt de wereld dat de roman dood is. De roman is ontstaan met het individu in de eenzaamheid van zijn studeerkamer, de mens die zich onvergelijkbaar voelt met de wereld om hem heen. Dankzij dataficering is alles vergelijkbaar, dus de roman is niet meer nodig. Juist via deze doodverklaring begrijpt de lezer dat de roman meer nodig is dan ooit. We hebben behoefte aan verhalen, we moeten al die getallen een plek geven, de lijnen verbinden. Dat Februari zijn personage het tegenovergestelde laat vertellen maar dat de lezer zijn eigen conclusies trekt, is deel van de aantrekkingskracht van deze roman, die vaker parels van paradoxen bevat ('De tijd drong. De dood wachtte.').

In de toon zit dat tegenstrijdige ook: die is ironisch, soms zelfs cynisch - de alwetende verteller klinkt als God, die doodverklaard is door de mens en nu geniet van hoe de mens zichzelf overbodig aan het maken is. Juist uit die afstandelijkheid blijkt de betrokkenheid van de schrijver en de urgentie van het materiaal. Het stelt ons in staat onszelf van bovenaf te zien, in de blinde cirkels die we rennen. 'De mens was niet alleen koning van de oneindige ruimte, maar ook slaaf van zijn eigen minderwaardigheid.' Klont laat superieur zien hoe hard we romans nodig hebben. In elk geval deze.

Juist uit afstandelijkheid blijkt de betrokkenheid van de schrijver en de urgentie van het materiaal