Er is (nog) ruimte genoeg
(om schuiven zoveel mogelijk te beperken is er veel ruimte tussen alinea's)
1 I Recreatie is voor de meeste Nederlanders een levensbehoefte geworden.
2 Daardoor is vooral de openluchtrecreatie een belangrijke plaats gaan
3 innemen bij het milieubeheer, waarbij deze bevoorrechte positie echter
4 te pas en te onpas wordt aangevoerd als een argument voor natuurbe-
5 houd en landschapsbescherming, waardoor de werkelijke waarde ervan
6 nogal eens uit het oog wordt verloren.
7 II Hoe is de uitzonderlijke positie van de recreatie ontstaan? Wat is
8 de werkelijke betekenis ervan? Zal ze op den duur niet onmogelijk worden
9 door overbevolking? Deze en andere vragen staan geregeld in het middel-
10 punt van de belangstelling.
11 III Uit allerlei ontwikkelingen blijkt, dat er een nog steeds stijgende
12 behoefte aan ontspanningsmogelijkheden bestaat, die haar oorzaak
13 vindt in de spanningen van velerlei geaardheid die ons leven en onze
14 maatschappij op het ogenblik karakteriseren. We leven in een onrustige
15 tijd en worden voortdurend met deze onrust geconfronteerd via de mas-
16 samedia. Ook de verstedelijking moet als oorzaak worden genoemd
17 voor de steeds grotere trek van het publiek naar bossen en buitenplaat-
18 sen in de vakantie of voor een dagje. Daarbij spelen tevens de toegeno-
19 men vrije tijd, de betere vervoersmogelijkheden en de grotere welvaart
20 een rol van betekenis. In vroeger tijden was recreatie alleen weggelegd
21 voor de welgestelden. Nu kunnen de meeste mensen het zich finan-
22 cieel wel veroorloven af en toe eens weg te trekken. Daar komt dan
23 natuurlijk nog bij dat de handel en de industrie op deze groeiende be-
24 hoefte aan recreatie handig hebben ingespeeld: door de gestegen vraag
25 is ook het aanbod vergroot.
26 IV Het is opmerkelijk dat de milieuverontreiniging bij deze gestegen
27 behoefte aan recreatie een ondergeschikte plaats inneemt. Weliswaar
28 trekt men naar buiten om te ontsnappen aan stank en lawaai, maar dit
29 is niet de belangrijkste reden. Het is zelfs zo, dat die hele milieuvervui-
30 ling tegenwoordig behoorlijk wordt overdreven. Het boek 'Silent Spring'
31 van Rachel Carson heeft de mensen op tijd wakker geschud, maar
32 thans is het grootste gevaar wel geweken. Men moet het publiek juist
33 niet te veel schokken, want dan verslapt de aandacht. In de Verenigde
34 Staten heeft men dienaangaande al een zekere oververzadiging gecon-
35 stateerd, waardoor de voorlichting over milieuvervuiling dan ook veelal
36 niet meer werkt. . .
37 V Het gevaar voor oververzadiging blijkt ook bij de publicaties over
38 openluchtrecreatie aanwezig, want deze wordt te pas en te onpas ge-
39 bruikt om het natuurbehoud te motiveren. Natuurlijk is dat wel begrijpe-
40 lijk, omdat het natuurbehoud moeilijk aan voldoende geld kan komen
41 en nu in de recreatie een aansprekend argument heeft gevonden om
42 zijn wensen kracht bij te zetten. Recreatie is op het ogenblik in de
43 mode, spreekt de mensen aan en is daardoor een bruikbaar argument
44 geworden. Door de overvloedige aandacht voor openluchtrecreatie
45 wordt er vanzelfsprekend ook een zekere propaganda voor gemaakt,
46 waarbij de vraag rijst of er geen gevaar dreigt voor het voortbestaan van
47 de (toch al schaarse) natuur in ons land.
48 VI Volgens Staatsbosbeheer is er nog voldoende ruimte en behoeven
49 wij ook over de toekomst van de openluchtrecreatie in Nederland niet
50 pessimistisch gestemd te zijn. Staatsbosbeheer zoekt voortdurend
51 naar nieuwe mogelijkheden in ruilverkavelingen, in productiebossen
52 (die steeds meer omgevormd worden tot recreatiebossen), in het
53 Mansholtplan, dat overtollige landbouwgronden uit de productie wil
54 nemen om ze te bestemmen voor o.a. recreatie, en in verschillende
55 andere mogelijkheden. Daarnaast heeft Staatsbosbeheer voor de
56 toekomst enkele zeer duidelijke lijnen opgesteld. Om te voorkomen
57dat de recreatie uit de hand loopt, heeft men een beleid ontworpen
58 dat erop gericht is het publiek in natuurgebieden ongemerkt te leiden,
59 waardoor wordt voorkomen dat bepaalde gebieden door een te mas-
60 sale recreatie worden vernietigd.
61 VII De doelbewuste spreiding van het publiek bereikt men niet alleen
62 door het aanleggen van allerlei paden, maar vooral door het invoeren
63 van een zogenaamde zonering. Deze zit als volgt in elkaar: bij de
64 drukste toegang tot het natuurgebied worden speelvijvers, picknick-
65 plaatsen en allerlei andere voorzieningen aangelegd die een groot
66 aantal mensen aantrekken als een magneet (80-95% van de bezoe-
67 kers van bijvoorbeeld de Kennemerduinen blijft rondom de speelvijvers
68 zitten!). Voor de meeste mensen is dan aan de belangrijkste voor-
69 waarde voldaan: ze zijn buiten, in de natuur. Voor al diegenen die wat
70 meer alleen willen zijn, worden picknickplaatsen gebouwd langs een
71 zogenaamde recreatieweg die door de mooiste delen van het natuur-
72 gebied loopt en worden er leuke wandelroutes aangelegd door middel
73 van gekleurde paaltjes. In een derde zone komen helemaal geen
74 autowegen meer voor, maar alleen fraai gesitueerde wandel- en fiets-
75 paden. Hier kunnen dan mensen genieten die helemaal geen behoefte
76 hebben aan parkeerplaatsen of wegwijzers, omdat ze de stilte van de
77 natuur zoeken. De vierde en laatste zone is niet vrij toegankelijk, maar
78 dient als rustgebied voor het wild of als reservaat voor wetenschappelijk
79 onderzoek.
80 VIII Sommige mensen hebben recreatie nodig voor hun genezing of rust,
81 vele anderen bezitten een sterk verlangen naar variatie. Als wij zien hoe
82 iemand bekaf terug komt van zijn vakantie, kunnen wij toch moeilijk
83 concluderen dat hij is weggegaan om rust te zoeken! Maar, hij heeft iets
84 anders gedaan dan hij gewend was en dat blijkt dan voor hem de ideale 85 ontspanning te hebben gevormd. Deze behoefte aan variatie wordt waar-
86 schijnlijk vooral veroorzaakt door de huidige vorm van wonen. In een flat
87 is het met kinderen veelal niet om uit te houden en flatbewoners worden
88 dan ook bijna gedwongen erop uit te trekken, om iets anders te gaan
89 doen ter ontspanning. Als er bij meer huizen een tuin zou zijn, zouden
90 de bewoners er minder op uit gaan, hoewel een tuin de behoefte niet ge-
91 heel opheft: op den duur zou men er beslist toch weer op uit trekken.
92 Ook gezien de huidige vorm van wonen is recreatie dus noodzakelijk
93 voor het welzijn van veel Nederlanders.
94 IX Ook de welvaart vaart er wel bij. Direct hebben recreatie en toerisme
95 een aanzienlijke economische betekenis door de inkomsten die ze op-
96 leveren aan recreatieve en toeristische bedrijven. Indirect is recreatie
97 eveneens van belang voor de economie, doordat degenen die in voort-
98 durende haast en spanning leven, alleen dankzij recreatie in staat zijn
99 hun werk goed te doen.
100 X Recreatie is een noodzakelijk onderdeel geworden van ons huidige
101 levenspatroon waarvoor hopelijk in de toekomst, ondanks overbevolking,
102 verstedelijking en industrialisatie, ruimte genoeg zal zijn.